BRULIONY PROFESORA T.

Józefa Hena czytelnicy znają jako świetnego interpretatora wydarzeń i postaci historycznych, a także wrażliwego obserwatora rzeczywistości. W nowej książce pisarz dokonuje zderzenia dwóch planów czasowych. Jeden plan stanowi rzeczywistość pierwszych dekad dwudziestego wieku - autor przedstawia "dwór" Gorkiego i pojawiające się tam postaci ze świata sztuki, literatury i polityki; są to m.in. Mandelsztamowie, Błok, Gumilow, Achmatowa, Berberowa. Wszyscy oni obserwują tragiczne wydarzenia czasów rewolucji, ale i w nich uczestniczą. Są świadkami długotrwałego, ważnego dla nich wszystkich konfliktu między Gorkim i Leninem. Efekt "uczestnictwa" potęguje zabieg autora, który wykorzystuje fragmenty pamiętników i wspomnień bohaterów. Miejscami nie sposób oprzeć się wrażeniu, że autor - bardzo zaangażowany emocjonalnie - sam bierze udział w przywoływanych wydarzeniach.

Drugi plan to współczesność: Warszawa, rok 2005. We współczesność wprowadza narrator - tytułowy profesor T., slawista, Amerykanin z Indianapolis, wykładający na polskiej uczelni. Zafascynowany postacią Gorkiego postanawia napisać książkę o jego konflikcie z Leninem. Rzeczywistość zapisywana w brulionach profesora T. przeplata się z przeżyciami samego profesora. Profesor T. przeżywa oczarowanie przeradzające się w miłość do pięknej Matyldy, a jednocześnie prowadzi dochodzenie w sprawie śmierci przyjaciela - polskiego polityka. Akcja książki rozwija się dynamicznie, nie brak w niej zaskakujących momentów. Dwa przeplatające się plany stają się pretekstem do zderzenia obyczajów, postaw, stanów świadomości, a nawet języka ludzi, których dzieli dwudziesty wiek.

[PIW, 2006]