DOCIEKANIA PSA

Podobnie jak w dwóch innych dużych opowiadaniach, Schronie i Śpiewaczce Józefinie czyli Narodzie myszy, również w Dociekaniach psa Kafka przenosi fabułę i problematykę utworu całkowicie w świat zwierzęcy. Nie jest to jednak w żadnym z tych późnych tekstów próba ukazania życia zwierząt "od wewnątrz". W gruncie rzeczy Kafka opowiada o ludziach, lecz o ludziach, na których dokonuje pewnej charakterystycznej redukcji. Próbuje ukazać człowieka odartego z wszystkich cywilizacyjnych okryć, stojącego w obliczu zasadniczo niezrozumiałego i obcego (często wrogiego) świata. Człowiek taki jest wobec zewnętrznej rzeczywistości równie bezbronny i znikomy jak zwierzę. U Kafki jest to jednak zwierzę myślące, usiłujące dociec sensu swego istnienia i swoich zmagań. Dociekania te są już z góry skazane na niepowodzenie, gdyż człowiek, podobnie jak zwierzę, nie jest w stanie przeniknąć zasady rządzącej otaczającym go światem. Dociekania psa, jak niemal wszystkie późne teksty Kafki, są rodzajem dyskusji z absolutem, czy raczej monologiem skierowanym ku absolutowi przez istotę, która nie potrafi znaleźć odpowiedzi na nękające ją pytania. Daremność tych dociekań rodzi poczucie beznadziejności, rozświetlane jedynie czasem przebłyskami wspaniałego, choć bardzo wytłumionego i przepojonego rezygnacją humoru. 

Opowiadanie powstało między 1922 a 1924 rokiem, najprawdopodobniej w ostatnim roku życia pisarza. Po raz pierwszy w druku Forschungen eines Hundes ukazały się w pierwszym tomie pośmiertnej spuścizny literackiej Kafki, wydanym w 1931 roku przez Maxa Broda i Hansa-Joachima Schoepsa w Gustav Kiepenheuer Verlag w Berlinie i zatytułowanym Beim Bau der chinesischen Mauer. Ungedruckte Erzdaungen und Prosa aus dem Nachlass. Dociekania zachowały się w rękopisie nie poprawionym przez autora i podobnie jak wiele innych późnych tekstów Kafki są utworem nie dokończonym. Tytuł opowiadania pochodzi od Maxa Broda.

[Wydawnictwo Literackie, 1988]