KRONIKI KRÓLEWSKIE: Kronika portugalska

10 czarno-białych ilustracji na wklejkach + 8 kolorowych.

* * * * * * *

Kronikarze średniowieczni, związani z dworem królewskim czy dworami wielkich panów bądź spisujący kroniki w klasztorach, z zasady opisywali życie na dworze i w najbliższym otoczeniu monarchy; środowisko przedstawione w ich kronikach to wyłącznie klasy wyższe oraz rycerze i giermkowie. Nie ma w ich kronikach życia ludzi miast i wsi, nie odgrywają oni w każdym razie żadnej roli w opisywanych wydarzeniach, jakby w ogóle nie istnieli. Fernao Lopes [1380?-1454?] jest zapewne jedynym kronikarzem królewskim w Europie, który uwidocznił anonimowe masy ludowe w działaniu, podkreślił ich ważność i znaczenie. Niekiedy nawet podaje nazwiska ludzi "niskiego stanu", tych mianowicie, których poczynania miały w pewnym momencie historii jakiś wpływ na bieg wydarzeń. [...]

Fernao Lopes opisywał okres wyjątkowo ciekawy: tworzył się wówczas w Portugalii jakby "świat nowy", według słów samego kronikarza, dochodzili do głosu, do stanowisk i do godności rycerskiej ludzie stojący przedtem w cieniu bądź będący "niczym". Otwierała się epoka sprzyjająca tym, co wykazywali jakieś większe uzdolnienia, bowiem dzięki nim - a nie wyłącznie dzięki pochodzeniu - mogli teraz zabierać głos w sprawach dotyczących ich kraju. Kronikarz doskonale uchwycił ten historyczny postęp, tę prężność narodu portugalskiego, przejawiającą się w końcu XV wieku. Ona właśnie pozwoliła Portugalczykom, jako pierwszym w Europie, rozpocząć wielkie odkrycia już w następnych lat dziesiątkach.
Ze słowa wstępnego Janiny Z. Klave

[PIW, 1983]