KŁĘBOWISKO ŻMIJ

Kłębowisko żmij powstało w 1932 r.; mimo iż od momentu ukazania się powieści upłynęło pół wieku, a akcja książki obejmuje schyłek XIX stulecia i sięga lat dwudziestych naszego, jest to utwór po dziś dzień niesłychanie aktualny. Dotyczy bowiem odwiecznych ludzkich spraw: miłości i nienawiści. Bohaterowie tej powieści, jak wszyscy bohaterowie Mauriaca, żyją między dobrem a złem, między miłością a pogardą; miotani namiętnościami i sprzecznymi uczuciami nie potrafią, ani nie próbują nawet, zrozumieć się wzajemnie. 

Kłębowisko żmij jest powieścią, która najdobitniej w całej twórczości Mauriaca przedstawia rozkład rodziny mieszczańskiej. Główny bohater, skąpiec ogarnięty pasją gromadzenia majątku, zamknięty i nieufny wobec najbliższych, to człowiek bardzo nieszczęśliwy w swym egoizmie. Światem, w którym żyje, rządzą pieniądze; to one zabijają wszelkie ludzkie odruchy i uczucia, stawiają między ludźmi mur nie do przebycia, uniemożliwiają wszelkie porozumienie, to one sprawiają, że "człowiek człowiekowi wilkiem". Ale jak to w Mauriakowskim świecie kontrastów bywa, dobro istnieje równolegle ze złem, zło i dobro stanowią zawsze uzupełniające się cechy tego samego człowieka. Stary adwokat rozgoryczony i złamany życiem zdobywa się na altruizm; dzieje się to jednak w momencie, kiedy jest już za późno, by naprawić wyrządzone krzywdy. Lecz nawet człowiek pogrążony w najgłębszym mroku nigdy nie jest opuszczony zupełnie, zawsze posiada niewidzialnego sojusznika - Łaskę. I jej, choć u kresu, dane było zaznać bohaterowi Kłębowiska żmij.

[PAX, 1983]