TWORZYWO

Autor w 1950 roku przebył w Kanadzie 18 000 km. tropiąc los polski od Atlantyku do Pacyfiku. Do drwali w puszczach północnych mógł docierać tylko hydroawionem, widział Polaków prowadzących psie zaprzęgi, dzieci mazurskie pod Zorzą Polarną. Uderzył go patos tego niezmiernego lądu i wielkie dziedzictwo polskiego znoju.

Tak powstała książka, obejmująca okres od początku tego stulecia - kiedy w Kanadzie ląduje fornal galicyjski Gąsior - aż do wybuch drugiej wojny światowej. Do Gąsiora przyłącza bojowiec z zaboru rosyjskiego, który ucieka spod szubienicy i chłopak ze strajku dzieci wrzesińskich, który ucieka z zaboru pruskiego. Wreszcie w roku 1928 przybywa eks-sierżant legionowy; i temu zbyt gorzko się wiodło w ojczyźnie.

Dzieje tych czterech ludzi w Polsce przeplatają się z ich dziejami w Kanadzie - stąd akcja toczy się częściowo w Kanadzie, częściowo w Polsce.

[PAX, 1960]