PROWINCJAŁKI

Blaise Pascal (1623-62) – znakomity francuski filozof, matematyk i pisarz, autor m.in. "Prowincjałek" i słynnego, niedokończonego dzieła, któremu wydawcy nadali tytuł Myśli. Prosty język i zjadliwy styl pism Pascala mocno wpłynęły na rozwój francuskiej prozy. Jego prace naukowe i filozoficzne są wciąż aktualne, a ich oddziaływanie widoczne jest nie tylko w europejskiej myśli chrześcijańskiej i w XX-wiecznym egzystencjalizmie, lecz w całej zachodniej kulturze.

Prowincjałki, czyli listy do mieszkańca prowincji, to ostra krytyka moralności jezuickiej. Pascal dokonał w nich rzeczy jak na owe czasy niebywałej: jako obrońca surowej moralności jansenistów skupionych wokół klasztoru Port-Royal, ośmieszył i sprowadził do absurdu podstawowe twierdzenia jezuickiej teologii. Choć spory między jezuitami i jansenistami dawno zagasły, Prowincjałki nadal są chętnie czytane. Niezwykła popularność towarzyszyła im od pierwszego wydania, a każdy z tematów w nich poruszanych był szeroko dyskutowany w całej Francji. Prowincjałki to także żarliwa apologia religii chrześcijańskiej, a zarazem dzieło epokowe w literaturze francuskiej. Wolter, który uważał je za wzór krasomówstwa i dowcipu, powiedział o nich, iż "najlepsze komedie Moliera nie zawierają więcej soli od Prowincjałek".

[Zielona Sowa, 2003]