DRUGA WOJNA ŚWIATOWA: Krótka historia

Na tle obszernej literatury historycznej książka Parkera zajmuje miejsce szczególne. Po raz pierwszy ukazała się w 1989 r. pod odmiennym tytułem: "Walka o przetrwanie" (Struggle for Survival), wydana przez renomowane wydawnictwo Oxford University Press. Rok później to samo wydawnictwo opublikowało ją w formie "paperback", to zaś w następnych latach wznawiane było sześciokrotnie. Pod nowym tytułem "Druga wojna światowa" ukazała się w 1997 r. O tym, że jest to praca przerobiona, świadczyć może bibliografia, w której autor wymienia także prace, które ukazały się w latach dziewięćdziesiątych. Jest to więc, wliczając wszystkie wznowienia, już 9 wydanie, co nie zdarza się często. To ostatnie wydanie jest podstawą tłumaczenia polskiego. Można więc nie bez racji stwierdzić, że ta synteza dziejów wojny w poważnym stopniu oddaje aktualny stan badań w literaturze światowej.

Czytelnik bez trudu może dostrzec główne cechy tej niewielkiej rozmiarami książki. Nie jest to pierwsza jednotomowa historia wojny, ale jak mało która ukazuje szeroką perspektywę wypadków z lat 1939-1945. Mowa jest w niej o genezie i o skutkach samej wojny. Obok działań zbrojnych porusza wiele innych zagadnień, takich jak społeczne, gospodarcze, wpływ wojny na narody i na jednostki, migracje i sporo innych problemów.

Na pewno trafiają się w pracy fragmenty dyskusyjne. Pisana jest głównie z angielskiego punktu widzenia, choć zarazem autor stara się, obok podkreślania wkładu Wielkiej Brytanii w osiągnięcie zwycięstwa, przedstawić początki załamywania się pozycji Albionu i schyłku Imperium. Ma też Parker swoje sympatie i antypatie, przykładem może być jego wyraźna niechęć do Montgomery'ego, postaci barwnej, ale różnie ocenianej. Gdy przed paroma laty pojawiły się twierdzenia, że alianci mogli zmniejszyć skutki holocaustu przez bombardowanie obozu śmierci w Oświęcimiu, nie bez racji w polskiej publicystyce wskazano na małe prawdopodobieństwo uzyskania w ten sposób jakichkolwiek rezultatów. Autor wraca, choć w sposób ostrożny, do tej hipotezy.

W odróżnieniu od wielu innych opracowań Parker poświęcił wiele miejsca sprawom polskim. Wystarczy porównać to, co napisał o genezie wojny, z twierdzeniami sporej liczby innych historyków, którzy w kampanii wrześniowej widzieli jakąś niemal irracjonalną polską manię wielkości. Znacznie obszerniej niż w przeważającej większości takich ogólnych opracowań opisana jest polityka okupantów na ziemiach polskich i polski ruch oporu.

Czytelnik polski może mieć pretensję, że niedoceniony został udział Polaków w kampanii włoskiej, zwłaszcza w bitwie o Monte Cassino.

[...] W sześćdziesiątą rocznicę wybuchu drugiej wojny światowej książka Parkera niewątpliwie poważnie wzbogaca to, co w Polsce opublikowano na temat ostatniej wojny. Wojna przedstawiona jest w pracy w sposób wszechstronny, a zarazem przystępny.

Z Przedmowy do wydania polskiego

[Ossolineum, 1999]